“‘Hoe activisten in Guatemala met muurschilderingen de wereld hoop geven’

Verzet U eens

15 mei 2025 • 6 min leestijd

Wie verf zegt, ruikt de geur van terpentijn of ziet de plastic van acryl voor zich. Maar Guatemalteekse activisten ontdekten de kleurenrijkdom van grond. Ze maken met aarde muurschilderingen en geven daarom hoop en tederheid aan de gemeenschap. Via de Escuela Política Muralista verspreidt de organisatie AFOPADI via kunst een kritisch en dekoloniaal gedachtegoed. De murals herwaarderen en versterken eeuwenoude en alternatieve levenswijzen uit Guatemala.

In 2024 organiseerden AFOPADI de eerste Escuela Política Muralista om jongeren aan te moedigen zich te engageren in hun gemeenschap of regio voor de verdediging van hun leefomgeving. We konden daarbij rekenen op de steun van Leyla Sánchez, een Chileense kunstenares en muralist.

Haar kennis, ervaring en connectie met de natuur en de aarde blies ons allemaal omver. Ze leerde ons hoe we konden identificeren of een bepaald soort grond veel of weinig pigment heeft, hoe we met pigment, een beetje lijm of eiwit en water verf kunnen maken, en hoe iedereen wel kan tekenen, schilderen, kunst kan maken.

Aan de hand van politieke vorming en muurschilderingen betwisten de deelnemers van de school de narratieven die dominant zijn de samenleving. Die dominante verhalen zijn het resultaat va kapitalistisch, consumptiegericht systeem en een individualistisch en patriarchale cultuur. Door tegen-verhalen te creëren bouwen de deelnemers aan alternatieve werelden.

‘Kunst is de uitdrukking van een politiek gevoel’

Herme, 22 jaar, Quetzaltenango Guatemala

‘Zoals journalistiek nooit neutraal is, is kunst dat ook niet. Kunst is niet alleen esthetisch, het is ook een manier om te communiceren . Met kunst uiten we onze gevoelens, ideeën en visie op de wereld’, vertelt de 22 jarige Herme uit Quetzaltenango Guatemala die aan een workhsop meewerkte.

Heel het proces start vanuit een kritische en politieke blik, een blik die tegelijk ook hoop creëert. Want ten eerste vervangt de aardeverf de chemische, industriële verf die we gewoon zijn te gebruiken; ten tweede stelt het verzamelen van aarde ons in staat om onze regio beter te leren kennen, ons ermee te verbinden, en de natuurlijke rijkdommen ervan te waarderen; ten derde koppelen we muurschilderkunst aan de realiteit van de mensen en de alternatieve werelden die we hopen te creëren; en ten vierde is het een voorbeeld van hoe jongeren zich kunnen organiseren door middel van kunst.

Helder, transformerend en voor het leven! Zo beschreven de jongeren hun eerste muurschilderervaring met verf van aarde. Met de school creëerden we een plek om een andere kijk op het leven te ontdekken. We hebben zaadjes gepland bij de jongeren zodat hun zelfvertrouwen is versterkt, hoop is aangewakkerd en de kritische kijk op hun werkelijkheid is versterkt.

Dat zaadje ontkiemde nu onder de persoonlijke begeleiding van Leyla en AFOPADI. 10 van deze jongerenzetten dit jaar hun eigen Mini-Politieke Muralistische School op poten. Ze maken zich alle technieken eigen en consolideren de kennis die ze in de eerste school hebben opgedaan, en delen nu met andere jongeren muurschilderkunst met aarde als een tool voor organisatie, sensibilisatie, transformatie, actvisme en verzet.

Het is een emotionele, bewonderenswaardige en krachtige ervaring! De School reisde door vier gemeenten in het westen van Guatemala In elke gemeente schilderden de jonge muralisten hun eigen muurschildering in samenwerking met een groep jongeren uit de gemeenschappen.

‘Onze muurschildering is niet zomaar een tekening of iets moois, nee, het VERSPEIDT EEN BOODSCHAP’

Samuel, 9 jaar, Quetzaltenango Guatemala

Als bestuivers, zetten de jonge muralisten zich in voor de creatie van een andere wereld. In de Mini-Escuelas werden ook neven, mama’s, buren en kinderen van de gemeenschap betrokken. Bijhet zoeken en identificeren van de aarde, het schilderen van de muurschildering en bij het ondersteunen met eten en onderdak waren ze een Onmisbare steun, een onmisbare gemeenschap.

Toen we bezig waren kwamen nieuwsgierige mensen langs: kinderen die naar school gingen oegen wat er gebeurde; een buurman die voorbij liepbleef kijken hoe de jongeren de schets op de muur tekenden; voetgangers gaven ons geld voor een vieruurtje.; kinderen van ons gastgezin transformeerden zich tot de jongste muralisten van Guatemala.

De vraag waarmee we meer dan één voorbijganger verrasten was: "Wist u dat je met aarde kunt schilderen?", en de verbazing groeide wanneer we hen onze aardeverf lieten zien en de verschillende kleuren die de muralisten in hun territorium verzamelden: Rood Papal, botkleur, koffietinten, Miramar mosterd, zapote, San Miguel grijs, Horizon beige, enz.

Elke Mini-Escuela was een plek van tederheid. Een plek waar alternatieve werelden ontkiemen en impact wordt gemaakt.

En dat motiveert om te blijven gaan. Met alle opgedane ervaring gaan we naar de internationale bijeenkomst ENRAIZARTE om met jongeren uit Bolivia, Colombia, Guatemala en België te delen hoe verschillende kunstvormen zoals muurschilderingen met aarde bijdragen om onze wereld te transformeren.

Want we stoppen niet totdat we alles geverfd hebben in kleuren van hoop, tederheid en gemeenschap!

Lieke Verlé werkt voor AFOPADI (Asociación de Formación para el Desarrollo Integral)
Met veel liefde en dankbaarheid voor Leyla Sánchez, de Mini-Muralisten, het geweldige team van AFOPADI en Broedelijk Delen.

‘Houston, we have a solution’ is een blogreeks over activisme en het redden van de wereld. In deze bijdragen laat Broederlijk Delen systeemveranderaars aan het woord, stuk voor stuk inspirerende mensen die op hun manier het systeem mee willen kantelen en zo werk maken van de 25%-revolutie.

De blogs vormen een smaakmaker voor het Wereldkamp, een cocreatie van Broederlijk Delen in samenwerking met MO*, Oikos, De Transformisten, JNM en RESET.Vlaanderen, Hart boven Hard en Catapa.

Het Wereldkamp is een laboratorium, een zomerschool en een festival in één. Maak op het kamp kennis met artiesten, filmmakers, ondernemers, denkers, vertellers, activisten, juristen, academici, boomklimmers, doe-het-zelvers en vooral met je medestanders in de strijd voor systeemverandering.

Ga mee van 2 tot 6 juli en keer terug als een volleerd hacker van het systeem.