“‘Hartstikke leuk Einstein, die relativiteitstheorie, maar #AreYouSmarterThanACEO?’

Ik weet niet waar het precies begon. Misschien was het met de foto van die paar Silicon Valley-CEO’s op de eerste rij bij Trumps inauguratie, van wie zelfs de meest verstokte naïeveling moest toegeven: shit, deze tech bros hebben onze data en ze zijn er niet veel goeds mee van plan. Misschien was het met de siegheilende Elon Musk, of misschien toch met Mark Zuckerbergs nieuwe imago als MMA-minnende alfaman – schakelketting incluis. Hoe het ook zij, er is iets in gang gezet.

Voorzichtig nog, mondjesmaat, een exodus is het niet bepaald te noemen, maar we verhuizen in ieder geval wat appgroepjes naar Signal. We zeggen Twitter (ja, zo noem ik het nog steeds) definitief vaarwel. Over Facebook hebben we het niet eens meer – daar zit alleen die ene oom nog op.

Het enige dubieuze socialmediaplatform waar mijn generatie echt met moeite afscheid van kan nemen, is Instagram. Ik moet immers ergens deze column delen zodra hij gepubliceerd is. Waar laat ik weten dat er een optreden aankomt, een boek, een album? Waar schreeuw ik van de daken dat ik besta? Zelfpromotie blijkt altijd weer een hardnekkige reden om niet op de Delete account-knop te rammen. Dat, en de verslaving natuurlijk, het scrollen, liken, verder scrollen, ad infinitum.

Onsubtiele zelffelicitaties

Om in beide behoeften te voorzien, neem ik steeds vaker toevlucht tot LinkedIn. Dat voelde in het begin nogal onnatuurlijk. Sinds ik een paar jaar geleden mijn carrière als softwareprogrammeur verruilde voor het schrijversbestaan heb ik mijn profiel op het zakenplatform aardig verwaarloosd. Eerlijk gezegd is het scrollen langs de updates van IT-managers die trots zijn op hun team stukken minder bevredigend dan de David Lynch-memes die Instagrams algoritme me doorgaans voert.

Maar deze ontberingen worden enigszins gecompenseerd met het haast kinderlijke optimisme dat LinkedIn uitstraalt. De politieke posts zijn vooralsnog minder schreeuwerig dan op Facebook en de onsubtiele zelffelicitaties van een zoekmachineoptimalisatiespecialist zijn veel aandoenlijker dan die van een influencer op Instagram. Bovendien lijkt LinkedIns CEO Ryan Roslansky in vergelijking met die andere techmiljardairs me een lieverdje: hij is timide, goedlachs, getrouwd met een middelbareschooljuf, nooit betrapt op een nazisaluut (waar we tegenwoordig al tevreden mee mogen zijn).

Ach, ik kan er maar beter voor uitkomen ook. De echte reden dat ik telkens weer kwispelend naar LinkedIn huppel: de spelletjes.

Slimmer dan directeuren

Op de pagina linkedin.com/games verschijnen iedere dag vijf verse puzzels, kleine IQ-tests die zogenaamd bedoeld zijn om je brein te trainen, om je uitdagende kantoordag te beginnen met een geslepen geest. Dat houden we onszelf voor, maar iedereen die de spelletjes op LinkedIn speelt weet dat ze vooral hartstikke geinig zijn. En verslavend.

Queens is mijn favoriet, een soort vereenvoudigde sudoku waar je niet langer dan drie minuten mee bezig bent.

Het echte feest begint wanneer je een puzzel correct hebt opgelost. LinkedIn beloont je dan met een badge, en met de mededeling dat je het er beter van hebt afgebracht dan 50% van alle CEO’s op het platform. Als je het heel erg goed hebt gedaan, laat je zelfs 75% van de ondernemers achter je – een enkele keer haalde ik de 95%. Een pop-upje moedigt je aan om dit knappe resultaat rijkelijk te vieren met een bericht op je tijdlijn, je krijgt er een medaille-emoji bij, de tekst I’m smarter than 95% of CEOs today!, en de hashtag #AreYouSmarterThanACEO.

Het voelt lekker om af en toe slimmer te zijn dan de directeuren. En ik geloof LinkedIn op hun blauwe logo, zij kunnen het weten, het stikt op dat platform van de leidinggevenden die hun dag starten met een breintrainpuzzeltje dus het is voor zo’n algoritme een peulenschil om uit te rekenen hoe goed iemand het doet vergeleken met de rest.

Maar hier is iets grappigs aan de hand: wat LinkedIn betreft vertegenwoordigen CEO’s blijkbaar het summum van intelligentie. Vergeet de professor, de wijsgeer, de profeet, de literator, nee, wij eenvoudige stervelingen moeten ons meten aan iemand die ondernemersrisico loopt (vaak niet met zijn eigen geld) en die veel mensen onder zich heeft werken (vaak met de nodige tussenlagen). Hartstikke leuk, Einstein, die relativiteitstheorie, maar #AreYouSmarterThanACEO?

Slim? Hoe dan?

Ik vraag me af wat LinkedIn precies bedoelt met ‘slim’. Grofweg kan dat twee dingen betekenen: iemand die heel intelligent is, of iemand die heel gewiekst is. Nu zijn dit geen strategische spelletjes waar je bijzonder sluw voor moet zijn – de dagelijkse puzzels op LinkedIn zijn vooral gemaakt om je hersenen aan het werk te zetten – dus we mogen aannemen dat LinkedIn het hier over de eerste groep heeft wanneer ze zeggen hoe smart je bent. Ze vinden je een intelligent mens.

Nu moet je als ondernemer natuurlijk bepaalde kwaliteiten bezitten, maar ik vraag me af of uitzonderlijke intelligentie daar een van is. Van alle start-up-oprichters die ik ontmoet heb in mijn programmeurscarrière leek geen van hen me bijzonder geniaal. Waarmee ik niet wil zeggen dat ze dom waren of geen visie hadden, maar alleen dat ze niet uitblonken in intelligentie, zoals LinkedIn beweert.

De uitblinkers verzamelden deze mensen vooral om zich heen, die werden CFO, CTO, COO en zo nog een paar titels die met een C beginnen. En ja, natuurlijk is het hartstikke slim om je te laten omringen met intelligente mensen, maar dat is dan toch vooral een slimheid van die tweede categorie: het is gewiekst.

Ik denk dat we het woord ‘slim’ moeten uitbannen. Het is te vaag, het dicht mensen kwaliteiten toe die ze helemaal niet bezitten. Het zou zoveel verhelderender zijn als we Nikola Tesla ‘intelligent’ zouden noemen, maar de oprichter van het automerk Tesla ‘gewiekst’. Donald Trump houdt Elon Musk niet zo dichtbij vanwege zijn expertise of intelligentie, maar vanwege zijn sluwheid.

Dagelijkse strijd met tech bros

Hoe ironisch #AreYouSmarterThanACEO waarschijnlijk ook bedoeld is, het zegt toch iets over onze tijd, over het absurde voetstuk waarop topondernemers tegenwoordig worden geplaatst. Een ondernemer schopte het nota bene tot president van Amerika, tot twee keer toe – de tweede keer ook nog eens met een ondernemer als handlanger.

Niet de professor, niet de wijsgeer.

Maak ik hiermee de CEO’s onterecht tot kop van Jut? Zij zijn immers ook maar het gezicht van een bedrijf, en voor het beleid van een onderneming zouden meer mensen verantwoordelijk moeten zijn dan het kopstuk alleen. Je hebt besturen, raden van toezicht, commissarissen.

Kunnen we de wandaden van een onethisch bedrijf wel helemaal toedichten aan zijn directeur? Ik denk van wel. Twitter is tenslotte pas echt over de richel gegaan toen Elon Musk aantrad. En een uitspraak als ‘ik wil dat mijn medewerkers iedere ochtend met doodsangst wakker worden’ maakt alleen indruk als Jeff Bezos hem bezigt. In de cultus van het laatkapitalisme zijn CEO’s totalitaire heersers, ze hebben een macht die in een gezonde democratie niet mogelijk zou moeten zijn.

Wat kunnen we in godsnaam tegen ze beginnen? Hoe zijn ze te verslaan?

Op LinkedIn, misschien. Voorlopig blijf ik mijn dagelijkse puzzeltje spelen. Niet om mijn brein te slijpen voor een uitdagende schrijfdag, maar omdat LinkedIn een plek is waar je dagelijks de strijd met de tech bros kunt aangaan. Klik na klik, spelletje na spelletje. Vanochtend lukte me het om 50% van die gewiekste CEO’s weer te grazen te nemen. Dat zal ze leren.