“‘De Verrijzenis des Heren’

Volgende week vieren we Pasen. Hopelijk herinneren ook de zich christelijke noemende politici zich waar dit feest voor staat.

Cd&v-voorzitter Sammy Mahdi bijvoorbeeld, die niet weet wat Pinksteren betekent.

Laten we hem helpen. Met Pasen vieren we de verrijzenis van Jezus Christus, die uit de doden zou zijn opgestaan, drie dagen na zijn overlijden. Als kind leerde ik op school dat met de Verrijzenis het christendom staat of valt. Geen Verrijzenis? Dan ook geen christendom. Twijfelen deden de Paters Jezuïeten, die ons deze wijsheid verkondigden, niet. Toch zijn er heel wat vragen te stellen rondom dood en verrijzenis van degene die christenen de Verlosser noemen.

De week die aan Pasen voorafgaat, heet in christelijke kring de Goede Week. De lijdensweg en dood van Jezus worden in die week herdacht. De Passie van ons Heer wordt dat vaak genoemd.

Jodenvervolgingen

Gedurende vele eeuwen hebben kunstenaars allerhande die Passie uitgebeeld of bezongen. Of het nu het Lam Gods is van Van Eyck of de Matthäus-Passion van Bach of de vele honderden andere kunstwerken: allemaal behandelen ze de Passie als iets dat Jezus nu eenmaal overkomen is. Zijn kruisdood wordt beschouwd als een opdracht van zijn goddelijke vader omdat hij de zonden van de wereld moest uitwissen. Ook de christelijke kerken stellen de Passie zo voor.

Terwijl het hier toch gaat om een gewelddadige foltermoord.

In de vier Evangeliën die we van de Roomse Kerk mogen lezen, is geen sprake van ook maar de geringste poging om de moordenaars op te sporen en te bestraffen. Alleen de Evangelist Johannes noemt de Joden als verantwoordelijken voor Jezus’ dood.

Als gevolg daarvan werd eeuwenlang in de katholieke liturgie de moord in de schoenen geschoven van de “perfide Joden”, een staaltje geschiedenisvervalsing dat pas in 1959 door paus Johannes XXIII ongedaan werd gemaakt. Maar het Goede Vrijdaggebed waarin deze terminologie werd gehanteerd, heeft wel tot talloze Jodenvervolgingen geleid in alle christelijke landen, die vonden dat ze tot de “beschaafde” wereld behoorden.

Talloze vragen blijven aldus onbeantwoord: wie heeft het bevel gegeven Jezus te executeren? Wat was het motief? Van een proces met aanklagers en verdedigers was geen sprake. Wat bezielde een flierefluiter als Pontius Pilatus, de leider van de Romeinse bezetter en de man “die zijn handen in onschuld waste”, om een gerespecteerd profeet de dood in te jagen? Was hij bang dat de man, die hij spottend “de koning van de Joden” noemde, een opstand zou leiden tegen zijn gezag?

We weten het niet.

In Jezus’ naam

Wat we wel weten, is dat Jezus’ volgelingen tot op de dag van vandaag troost vinden in zijn Verrijzenis. Dat komt omdat wij mensen ons kennelijk niet kunnen verzoenen met onze eindigheid. In alle culturen, bij alle volkeren in alle tijden, overal ter wereld zijn religies of wereldbeschouwingen ontstaan, die de dood niet als een eindpunt zien maar als een overgang naar een ander, een eeuwig leven.

Bij de christenen is dat de wederopstanding van Jezus Christus. Christenen geloven dat zij, net als Jezus, zullen verrijzen en wel op de dag van de Wederkomst op aarde van de Heer, ook wel eens de Dag des Oordeels genoemd, althans in de oude Bijbelteksten.

Al van in het eerste begin van het christendom liep het mis: volgers van Jezus Christus vonden dat andere volgers niet het ware geloof hadden en met geweld bestreden moesten worden.

Het is te vrezen dat ze zich vergissen. Als Jezus meer dan 2000 jaar na zijn overlijden nog leeft, hoe heeft hij dan alle mis- en gruweldaden kunnen toestaan die in zijn naam – in zijn naam! – werden gepleegd? Al van in het eerste begin van het christendom liep het mis: volgers van Jezus Christus vonden dat andere volgers niet het ware geloof hadden en met geweld bestreden moesten worden. In latere eeuwen werden christenen die één of ander punt van het kerkelijk gezag niet aannamen “ketters” genoemd.

De Paus van Rome, die zichzelf de Plaatsbekleder van Christus op aarde noemde, richtte een speciale rechtbank op die de Inquisitie werd genoemd en andersgelovigen levend liet verbranden. Al heel vroeg viel het christendom uiteen in een Westerse en een Oosterse Kerk. Die laatste noemt zichzelf tot op de huidige dag “orthodox”, want Rooms-katholieken zijn, wel ja, ketters.

Die Westerse Kerk viel in de 16de eeuw dan nog eens uiteen in allerlei zogenaamde protestantse religies Lutheranen, calvinisten, volgers van Zwingli, anglicanen in Engeland en nog vele anderen. Het kwam tot echte godsdienstoorlogen. Christenen vermoordden andere christenen, uiteraard allen in de naam van Christus.

Maar het kon nog erger. Ten tijde van de kruistochten, acht in totaal, van eind 11de tot eind 13de eeuw, werden in het Heilige Land, zoals de geboortegrond van Christus werd genoemd, honderdduizenden moslims en joden afgeslacht.

Kruisvaarders waadden door het bloed van hun slachtoffers, dat tot aan hun knieën kwam. Al die kruistochten waren georganiseerd of gepatroneerd door de Plaatsbekleder van Christus op aarde. Kruisvaarders maakten zich in hun geschriften vrolijk over de massa’s lijken die in de straten van Jeruzalem lagen opgestapeld: het verdiende loon van al die ongelovigen.

Maar in de Verenigde Staten loopt een man rond die dat allemaal prima vindt: vice-president Vance. Zijn hele lijf staat vol tatoe’s die de kruistochten bejubelen. Hij heeft zelfs de slogan van de kruisvaarders laten tatoeëren: Deus vult, God wil het. Zou het werkelijk waar zijn dat God zelve de opdracht had gegeven massa’s mensen te slachten, alleen maar omdat ze geen christenen waren?

Een soortgelijk patroon werd gehanteerd tijdens de Spaanse Conquista op het Amerikaans continent van de 15de tot de 17de eeuw. Die verovering was het werk van de elkaar opvolgende Zeer Katholieke Koningen van Spanje – zo noemden ze zichzelf.

Een Spaanse priester schreef in zijn rapport aan een van die koningen dat hij getuige was geweest van een massamoord op ongewapende “Indianen”. Hij had aan de hoofdman van die Indianen een bijbel overhandigd met het bevel hem te lezen. De arme man hield het boek omgekeerd voor zich, het westers geschrift kende hij niet. Daarop riep de priester tot de soldaten, die hij vergezelde: "Dood die ongelovigen, ik geef u bij voorbaat de absolutie!" 

En de verrezen Jezus zou dat allemaal goed gevonden hebben?

Wat Jezus wél gezegd heeft

Het misbruik van zijn naam is trouwens nog lang niet voorbij. Sommige christendemocratische en extreemrechtse politici mogen dan niet weten wat de kerkelijke feestdagen betekenen, ze gaan wel voorop in de bemoeienis met het leven van hun medemens. Ze zijn tegen abortus, euthanasie en homoseksuelen. Want God schiep de mens als man en vrouw en alleen God mag het leven nemen. Zo beleven ze, denken ze, de boodschap van de Heer.

Maar Jezus heeft het nooit gehad over seksualiteit. Ja, een enkel keertje. Als hij de verdediging op zich neemt van een “overspelige” vrouw, die bedreigd wordt met steniging. En ergens zegt hij dat man en vrouw ‘één vlees’ worden, een uitdrukking die ik voor het eerst als kind hoorde en dus totaal niet begreep... Maar nergens in het Evangelie vallen de woorden abortus, euthanasie of homoseksualiteit, begrippen die ons vandaag de dag zo bezig houden.

Het is in ieder geval niet de stichter van het christendom die zich in die drie gevallen hardvochtig en zelfs onmenselijk heeft opgesteld.

Het is des te ergerlijker omdat niet geluisterd wordt naar wat Jezus wél gezegd heeft. Hij heeft zich herhaaldelijk tegen het gebruik van geweld gekeerd. ‘Wie het zwaard hanteert zal door het zwaard vergaan’. Zeker, de organisatie Pax Christi (‘de vrede van Christus’) spant zich in om de heersende oorlogsretoriek te vervangen door pleidooien voor onderhandelingen, maar wie luistert ernaar?

Zeker niet Wouter Beke, christendemocraat, de man die niet één politiek succes op zijn naam kan schrijven maar nu wel “defensiespecialist” is in het Europees Parlement en pacifisten de mantel uitveegt.

Zoals in Bekes partij ook niemand meer te vinden is die een ander woord van Jezus ter harte neemt:

‘Ik had honger en u hebt mij te eten gegeven. Ik had dorst en u hebt mij te drinken gegeven. Ik was een vreemdeling en u hebt mij in uw huis uitgenodigd. Ik had niets om aan te trekken en u hebt mij kleren gegeven. Ik was ziek en u hebt mij opgezocht.’ (Mattheüs 25:35-40)

Was dat het uitgangspunt van de christendemocratische staatssecretarissen voor Asiel en Migratie in de Vivaldi-regering? Is dat het beleid dat de christendemocratische ministers goedkeuren in de Arizona-regering?

Ik bewonder nog steeds de figuur Jezus en zijn normen en waarden, in ieder geval meer dan degenen die zich christen noemen en zijn leer aan hun laars lappen. Maar dat hij nog zou leven en vrede nemen met hun gedrag? Nee, dat kan ik niet geloven.

 Zalig Pasen.